شاید تاکنون نام بوم کسب و کار را شنیده باشید که جزو ملزومات اصلی برای راه‌اندازی یک کسب و کار و استارتاپ است. اما جالب است بدانید مفهوم دیگری به نام بوم دیجیتال مارکتینگ یا Digital Marketing Canvas داریم که در این مطلب می‌خواهیم بیشتر درباره این مفهوم، مزایا و ویژگی‌های آن صحبت کنیم.
برای اینکه بخواهید کسب و کار یا استارتاپی را شروع کنید باید برای خود یک مدل کسب و کار مشخص داشته باشید و براساس آن پیش بروید و بخش‌های مختلفی که به اطلاعات نیاز دارید مشخص کنید. این مدل در واقع مشخص می‌کند که کسب و کار شما بر چه اساسی استوار است و پیش می‌رود.
مدل کسب و کار (بیزینس مدل) چیست؟
گاهی دو اصطلاح طرح کسب و کار با مدل کسب و کار اشتباه می‌شود. در واقع بیزینس مدل (Business Model) الگوی فعالیت تجاری و درآمد شما را نشان می‌دهد. اینکه قرار است چه ارزش‌هایی برای مشتریان داشته باشید تا بتوانید در ازای آن پول در بیاورید. در واقع این مدل مسیر حرکتی شما را در کسب و کارتان نشان می‌دهد و مشخص می‌کند در هر بخش به چه چیزهایی نیاز دارید.
در این دورهٔ ۴ ساعته با کمک اساتید باتجربه یاد می‌گیرید چطور بنر، ویدیو و متن تبلیغاتی عالی و موثر را خودتان آماده کنید تا بازدهی تبلیغات را چند برابر کنید!
مشاهده دوره
در مدل کسب و کارتان باید به جواب سوالاتی چون مخاطبان هدف، ارزش پیشنهادی برای مشتریان، نحوه کمک کردن به آنها، روش‌های جذب مشتری، مدل درآمدزایی، روش‌های توزیع و ترویج محصولات، روش‌های هزینه کردن، برنامه‌های بازاریابی و… بپردازید. اما به طول کلی در مدل کسب و کار خود باید سه بخش زیر را در نظر داشته باشید:
- هر چیزی که ارزش‌آفرین باشد: این بخش می‌تواند مواردی چون طرح تولیدی، مواد اولیه، فرایندهای تولید، منابع انسانی، منابع مالی و…
- روش‌های مختلف برای ارائه و فروش ارزش‌های پیشنهادی: در این بخش به روش‌های بازاریابی و تبلیغات، توزیع خدمات و محصولات، برنامه‌های فروش، خدمات پس از فروش و… پرداخته می‌شود
- هر چیزی که به پرداخت مشتری ارتباط دارد: در این بخش نیز باید سراغ استراتژی‌های قیمت‌گذاری، روش‌های پرداختی، انواع روش‌های فروش مانند نقد، شرایط و… بروید.
بوم کسب و کار BUSINESS CANVAS چیست؟
بعد از اینکه مدل کسب و کارتان را مشخص کردید باید یک دید کلی و جامع از تمام بخش‌های مهم کسب و کارتان داشته باشید. این موضوع روی بوم کسب و کار یا بوم مدل کسب و کار مشخص می‌شود. در واقع این بوم تصویری کلی و شفاف از بخش‌های مختلف کسب و کار به خودتان، سرمایه‌گذاران و تیم کاری ارائه می‌کند.
بوم کسب و کار یک طرح پازل‌گونه دارد که از قرارگیری 9 بخش مهم و کلیدی در کنار هم تشکیل شده است. در ادامه به بخش‌های مختلف این بوم می‌پردازیم.
- بخش‌بندی مشتریان
- ارتباط با مشتریان
- کانال‌ها
- ارزش پیشنهادی
- فعالیت‌های کلیدی
- همکاران کلیدی
- منابع کلیدی
- جریان درآمدی
- ساختار هزینه‌ها
این 9 بخش در سه گروه کلی خواستنی بودن، امکان پذیر بودن و پایدار بودن قرار می‌گیرد که در ادامه به آنها می‌پردازیم.
- خواستنی بودن (بخش بندی مشتریان، ارتباط با مشتریان و کانال‌های توزیع): در این قسمت باید سراغ بخش‌بندی یا سگمنتیشن (Segmentation) مشتریان برویم و ببینیم با چه گروهی از مخاطبان و مشتریان مواجه هستیم. در این بخش ارزش پیشنهادی برای هر گروه مشخص می‌شود و بررسی می‌کنیم که چه کانال‌هایی را باید برای انتقال محتوا و پیام خود انتخاب کنید. ضمن اینکه محتوای هر بخش از مشتریان می‌تواند متفاوت باشد.
- امکان‌پذیر بودن (فعالیت‌های کلیدی، همکاران کلیدی و منابع کلیدی): در این قسمت وضعیت امکان‌سنجی اجرای کسب و کار و مدل مشخص شده بررسی می‌شود. باید در این مرحله ببینید منابع کلیدی و تعیین‌کننده شما چه مواردی هستند و چه فعالیت‌های کلیدی‌ای توسط مدیران و همکاران کلیدی و تاثیرگذار باید انجام شود. این قسمت بیشتر به اتفاقاتی مربوط می‌شود که شاید خیلی دیده نمی‌شود ولی مواردی چون استخدام افراد مناسب یا استفاده درست از ابزار می‌تواند به نفع شما باشد.
- پایدار بودن (جریان درآمدی و ساختار هزینه‌ها): تمامی موارد در این بخش به پول و موارد مالی خلاصه می‌شود. شما باید بررسی کنید برای ثابت نگه‌داشتن روند فعالیت خود باید چه جریان درآمدی داشته باشید و چه هزینه‌هایی باید انجام دهید تا همیشه بتوانید سرپا باشید.
بوم بازاریابی دیجیتال چیست؟
اما داشتم بوم یا Canvas فقط به راه‌اندازی کسب و کار و استارتاپ خلاصه نمی‌شود و شما در بازاریابی دیجیتال نیز می‌توانید از بوم مخصوص استفاده کنید. بوم بازاریابی دیجیتال (Digital Marketing Canvas) در واقع مشابه همان بوم مدل کسب و کار است با این تفاوت که در این بوم، تمام راهکارها، برنامه‌ها، ابزارها، ایده‌ها، اهداف و به صورت کلی وضعیت کلی پلن دیجیتال مارکتینگ شما در یک تصویر جامع نشان می‌دهد. در این بوم نیز بخش‌های مختلفی وجود دارد که البته تعداد این بخش‌ها گاهی از بوم کسب و کار بیشتر و گاهی کمتر است که در ادامه نمونه‌های آن را ارائه می‌دهیم.
هر هفته یک محتوای اختصاصی همراه با جدیدترین مقالات، اخبار و نکات آموزشی بازاریابی و تبلیغات را برای شما می‌فرستیم.
مزایای استفاده از بوم دیجیتال مارکتینگ
بعد از اینکه بوم کسب و کار خود را آماده کردید، باید وارد برنامه‌های تبلیغاتی و بازاریابی خود شوید. از آنجایی که بازاریابی دیجیتال جزو جدانشدنی کسب و کارهای امروزی است، بنابراین باید بوم دیجیتال مارکتینگ را نیز تدوین کنید. نکته مهم اینجاست که این بوم براساس مدل کسب و کار شما تعریف می‌شود و در غیر این صورت نمی‌توانید کمپین‌های خود را پیاده‌سازی کنید.
براساس بوم دیجیتال مارکتینگ اهداف، استراتژی‌ها، مشتریان و نحوه ارتباط با آنها، ارزش پیشنهادی، ماموریت، چشم‌انداز، درآمد، وضعیت بازار، شاخص‌های کلیدی عملکرد و روش‌های حفظ مشتریان مشخص می‌شود.
ویژگی‌ها و خصوصیات بوم دیجیتال مارکتینگ چیست؟
هر بومی که برای بازاریابی اینترنتی تدوین می‌شود باید ویژگی و خصوصیات مشخصی داشته باشد که در ادامه به این موارد اشاره می‌کنیم.
- سادگی: بوم دیجیتال مارکتینگ باید به ساده‌ترین شکل ممکن تمامی وضعیت کمپین‌های شما را در بخش‌های مختلف نشان دهد.
- سرعت: یکی از مهمترین ویژگی‌های این بوم سرعت آن در طراحی، تست و تکرار است.
- سازگاری: بوم بازاریابی دیجیتال باید با دیگر ابزارهای استراتژی‌هایی که برای کسب و کار خود دارید سازگاری داشته باشد.
نمونه بوم دیجیتال مارکتینگ
نمونه بوم دیجیتال مارکتینگ انواع مختلفی دارد و یکی از کامل‌ترین موارد نمونه‌‌ای است که 10 بخش دارد.
- مأموریت: در این قسمت بیانیه ماموریت و هدف اصلی کسب و کار و برنامه‌های دیجیتال مارکتینگ مشخص می‌شود.
- اهداف و چشم‌انداز: در این قسمت باید مشخص کنیم که چه اهداف بلند مدتی داریم و قرار است به کجا برسیم.
- برند: در این بخش مشخص می‌کنیم که برند ما از منظر عمومی چه جایگاهی دارد و درباره آن توضیحات کاملی ارائه می‌کنیم.
- اکتساب: در این بخش برای جذب مخاطبان از طریق کانال‌های مختلف اقدام می‌کنیم.
- ارزش پیشنهادی: باید بگوییم که ارزش پیشنهادی و مزایای رقابتی کسب و کار ما چیست و چرا مشتریان باید به سمت ما بیایند.
- معرفی به دیگران: باید دنبال راهکارهایی باشیم که کاربران ما را به دیگران معرفی کنند.
- مخاطبان هدف: باید بررسی کنیم محصولات و خدمات ما مناسب کدام طیف از مخاطبان و نیازهای‌شان است.
- فعال‌سازی: در این قسمت اولین تجربه کاربر از محصول ما اندازه‌گیری و ارزیابی می‌شود.
- درآمد: باید رفتار مشتریان را تحلیل کنیم و ببینیم چه مواردی منجر به افزایش درآمد ما می‌شد.
- حفظ مشتری: حفظ مشتری نسبت به جذب مشتری جدید هزینه کمتری دارد و در نتیجه باید دنبال راه‌کارهای نگه‌داشتن مشتریان باشیم.
جمع بندی
بوم کسب و کار و بوم دیجیتال مارکتینگ ارتباط بسیار نزدیکی با هم دارند و بعد از مشخص کردن مدل کسب و کار و بوم آن باید بوم خود را برای بازاریابی دیجیتال مشخص کنید. در بوم کسب و کار تصویری جامع کلی و از بخش‌های مهم و کلیدی کسب و کارتان خواهید داشت. در بوم دیجیتال مارکتینگ نیز سراغ تصویری جامع و کامل از برنامه‌های بازاریابی اینترنتی، ابزارها، استراتژی‌ها، کمپین‌ها و… خواهید داشت.
