این مقاله قرار است لغتنامهٔ کوچک دنیای هک رشد باشد! اگر دوست دارید با مهمترین اصطلاحات هک رشد آشنا شوید، تا آخر همراه ما باشید.
علاوه بر اینکه دربارهٔ اصطلاحها صحبت خواهیم کرد، بلکه ابزارهای ضروری برای هر هکر رشد را معرفی میکنیم تا دستپر اینجا را ترک کنید! بیایید شروع کنیم.
۲۳ اصطلاح هک رشد که شاید نشناسید!
در حالی که اصطلاحات بسیاری در دنیای هک رشد وجود دارد، از نظر ما این ۲۳ مورد، جزو مهمترین و رایجترین آنها هستند.
۱. هکر رشد
هکر رشد، شخصی است که عملیات مربوط به هک رشد را انجام میدهد؛ یعنی فردی که سعی میکند با استفاده از کمترین منابع ممکن، رشدی سریع را برای یک کسبوکار رقم بزند.
هکر رشد، وظیفۀ خود را با کمک استفادۀ خلاقانه از مناسبترین کانالهای بازاریابیهای آنلاین، ابزارهای دیجیتال و استراتژیهای مختلف انجام میدهد.
۲. نرخ پرش (Bounce Rate)
در ایمیل مارکتینگ، نرخ پرش یا Bounce Rate، درصد آدرسهای ایمیلی را نشان میدهد که در لیست شما هستند، ولی پیام ارسالی شما را دریافت نکردهاند! نرخ پرش ایمیل، ۲ نوع است:
- Hard Bounce
ایمیل ارسالی، بدون اینکه از جانب سرور گیرنده تائید شود، بازگردانده میشود! این اتفاق ممکن است به دلایل مختلف مثل آدرس ایمیل اشتباه رخ دهد.
- Soft Bounce
ایمیل ارسالی، علیرغم تائید توسط سرور گیرنده، بازگردانده شود! دلایل مختلفی میتوانند به این اتفاق منجر شوند؛ مثلاً پر بودن صندوق ورودی گیرنده.
۳. نرخ ریزش مشتری (Churn Rate)
یکی دیگر از رایجترین اصطلاحات هک رشد، نرخ ریزش مشتری یا Churn Rate است. این پارامتر به تعداد مشتریانی که کسبوکار طی یک دورۀ زمانی مشخص از دست میدهد، اشاره دارد.
برای مثال، مشتریانی که اشتراک خود را دیگر تمدید نمیکنند، برای «نماوا» اهمیت دارد که با کمک نرخ ریزش مشتری متوجه میشود چقدر در حفظ مشتریان خوب عمل کرده است.
بد نیست بدانید طبق آمار، احتمال اینکه مشتریان فعلی محصولات جدید را امتحان کنند، ۵۰ درصد بیشتر از مشتریان جدید است.
در این دورهٔ ۴ ساعته با کمک اساتید باتجربه یاد میگیرید چطور بنر، ویدیو و متن تبلیغاتی عالی و موثر را خودتان آماده کنید تا بازدهی تبلیغات را چند برابر کنید!
مشاهده دوره۴. شاخص کلیدی عملکرد (KPI)
KPI مخفف Key Performance Indicator یا همان شاخص کلیدی عملکرد است. این اصطلاح هک رشد چیزی بهغیر از شاخصی قابل اندازهگیری برای سنجش عملکرد نیست.
شاخصهای کلیدی عملکرد را میتوان برای هر سطح و هر مرحله از قیف هک رشد تعریف کرد.
برای مثال، «رشد میزان فروش» یکی از شاخصهای کلیدی عملکرد است که میتوان بر اساس متریک «نرخ تبدیل» و «نرخ ریزش مشتری»، مطمئن شد که در مسیر درست برای رسیدن به آن قرار داریم.
برای آشنایی بیشتر، پیشنهاد میکنیم مقالهٔ «شاخص کلیدی عملکرد چیست؟ + راههای تعیین KPI» را مطالعه کنید.
۵. هزینه جذب مشتری (CAC)
به مجموع هزینههایی که کسبوکار برای جذب مشتری جدید متحمل میشود، Customer Acquisition Cost میگویند که مخفف آن CAC است.
فرمول محاسبهٔ هزینه جذب مشتری عبارت است از:
مثلاً وقتی کسبوکاری ۴ میلیون تومان برای تبلیغات و ۶ میلیون برای فروش هزینه و ۲۰ مشتری جدید جذب میکند هزینۀ جذب هرکدام ۵۰۰ هزار تومان خواهد بود.
اگر میخواهید اطلاعات بیشتری در این زمینه داشته باشید، مقالۀ «هزینه جذب مشتری یا CAC چیست» را بخوانید.
۶. تست A/B
به این مورد از اصطلاحات هک رشد، تست جداگانه هم میگویند. به زبان ساده، در این تست، ۲ نسخۀ متفاوت از تبلیغ یا لندینگ پیج میسازید و عملکرد هرکدام را بررسی خواهید کرد. به این منظور که بفهمید کدامیک عمکلرد بهتری دارند.
روال کار به این شکل است که نیمی از ترافیک را به نسخۀ A و نیمی دیگر را به نسخۀ B میفرستید. آن نسخه که نرخ تبدیل بالاتری داشته باشد، برندۀ این تست خواهد بود. جدا از سایت و صفحات اینترنتی، میتوان از این تست برای کمپینهای ایمیلی و پیامکی و… استفاده کرد.
برای اینکه با تست A/B بیشتر آشنا شوید، مقالهٔ «تست A/B چیست و چگونه به کسبوکار ما کمک میکند» را بخوانید.
نکته: در تستهای A/B خود حتماً از متریکهای درست استفاده کنید. برای مثال، در تست کمپینهای ایمیلی، نرخ بازشدن ایمیل یک متریک خوب برای سنجش ۲ عنوان متفاوت است و نه نرخ کلیک دکمهٔ ثبتنام.
۷. تست چندمتغیره (Multivariate Testing)
تستی که برای بررسی فرضیههایی با چند متغیر کاربرد دارد. هدف پیداکردن ترکیبی از متغیرها است که عمکلرد بهتری نسبت به سایر ترکیبها از خود نشان میدهد.
برای مثال، وبسایتها و اپلیکیشنهای موبایلی، متشکل از مجموعهای از المانهای متغیرند. حین انجام یک تست چندمتغیره، میتوان با تغییر المانهایی مثل تصاویر و کپیها، ترکیبهای مختلفی را امتحان کرد و بهترین آنها را پیدا کرد.
۸. K Factor
یک فرمول ساده که میزان رشد سرویس، اپلیکیشن، یا یک محتوای مشخص را نشان میدهد. به بیانی دیگر، K Factor مشخص میکند یک سرویس یا محتوا چقدر ویروسی شده است (بهسرعت میان مخاطبین پخش شده است).
K Factor از ۲ بخش تشکیل شده است:
- Invitations (دعوتنامهها): تعداد دعوتنامههای ارسالی بهازای هر مشتری است
- Conversion (تبدیل): از بین افراد دعوتشده، چه تعداد تصمیم گرفتهاند از خدمات کسبوکار استفاده کنند؟
فرمول محاسبۀ این فاکتور هم به شکل زیر است:
K = I x C
I تعداد دعوتنامهها و C نرخ تبدیل است. مثلاً اگر بهطور میانگین هر مشتری، ۱ نفر را دعوت و از هر ۳ دعوت، ۱ نفر ثبتنام کند، K factor عبارت است از:
۳۳٪ = ۱/۳ * ۱
۹. گروهها (Cohorts)
گروههای جداگانه از مشتریان که براساس زمان ثبتنام دستهبندی شدهاند. مثلاً گروه آبان، شامل افرادی است که در این ماه عضو مشتریان مجموعه شدهاند.
۱۰. پرسونای کاربر (َUser Persona)
پرسونای کاربر، یکی دیگر از رایجترین اصطلاحات هک رشد است. منظور از این عبارت، یک تصویر کلی از مشتریای است که تیم فروش و بازاریابی به دنبال او هستند؛ به بیانی دیگر، تصویری با جزئیات از مخاطب هدف.
اجازه دهید در اینجا به همین تعریف مختصر بسنده کنیم؛ ولی اگر میخواهید اطلاعات بیشتری در این رابطه داشته باشید، مقالهٔ «پرسونای مخاطب چیست» را بخوانید.
همچنین میتوانید ویدئوی وبینار زیر را مشاهده کنید:
۱۱. Aha! Moment
«پس اینجوری کار میکنه!»
آخرین باری که این جمله را با خودتان تکرار کردید، به خاطر دارید؟ این همان لحظهای است که شما ارزش محصول را درک میکنید که به آن «Aha! Moment» میگوییم.
برای یافتن این لحظه، میتوانید به تست A/B و پرسیدن نظر کاربران متوسل شوید تا ببینید در کدام نقطه از مسیر مشتری، او ارزش پیشنهادی شما را درک میکند.
اگر بخواهیم تعریف سادهای از این لحظه بیان کنیم، باید بگوییم: لحظهای که کاربر متوجه میشود محصول (شما) میتواند برای او ارزشمند باشد.
این لحظه نقش مهمی در حفظ کاربر (مشتری) دارد؛ چراکه در همان ابتدای کار و استفاده از محصول متوجه میشود همان چیزی است که نیاز دارد.
Aha Moment هیچ کاری به منطق ندارد و کاملاً احساسی است. برای مثال، شاید پس از ثبتنام در توییتر، شک داشته باشید که آیا به دردتان میخورد یا نه؛ ولی همان که اولین نوتیفیکیشن را با عنوان «مهدی توییت شما را ریتوییت کرد» دریافت میکنید، موجی از احساسات در شما شکل میگیرد و به استفاده از آن ادامه میدهید.
بیایید به Aha! Moment دو سرویس در تصویر زیر نگاه کنیم:
۱۲. ارزش طول عمر مشتری (CLV)
CLV مشخص میکند هر مشتری، در تمام مدت رابطهای که بین شما و او وجود دارد، چقدر برای کسبوکارتان سود ایجاد میکند.
ارزش طول عمر مشتری به شما کمک میکند برنامهای برای جذب مشتریان باکیفیت بچینید؛ مشتریانی که حداکثر سود و ارزش را با حداقل هزینه ایجاد میکنند.
همچنین میتوانید ارزش طول عمر مشتری را به این شکل تعریف کنید: میزان درآمد حاصل از یک مشتری در مدتزمان ارتباط او با کسبوکار.
ارزش طول عمر مشتری از چند نظر برای هکر رشد اهمیت دارد:
- شناسایی مشتریانی که بیشترین درآمد را ایجاد میکنند و ارائهٔ محصولی که آنها دوست دارند و برای آن خرج میکنند
- افزایش وفاداری مشتریان و کاهش نرخ ریزش مشتری
- افزایش نظرات مثبت و تعداد ارجاعات
- کاهش هزینههای جذب مشتری
۱۳. نقاط درد (Pain Points)
این اصطلاح نشاندهندهٔ مشکل، ترس یا مانع مشخص و رایجی بین بازار هدف شماست که محصول (خدمت) شما آن را رفع میکند.
۱۴. کشش (Traction)
این مفهوم نشان میدهد ماهی آمادۀ صیدشدن است! مثلاً میتواند به این معنا باشد که ترافیک سایت افزایش پیدا کرده یا کاربران بیشتری در حال تبدیلشدن به مشتری هستند.
کشش (ترکشن) را میتوان اولین درآمدها، اولین مشتریها یا اولین نشانههای رشد در نظر گرفت. کانالهای کشش (جذب) برای کسبوکارها – بهخصوص کوچک – میتوانند زمینهساز رشد باشند.
یکی از ایدههای پرطرفدار برای رشد، سرمایهگذاری ۵۰ درصدی روی محصول و ۵۰ درصدی روی کانالهای جذب – حتی قبل از اینکه محصول کامل آماده شده باشد – است. چنین رویکردی باعث میشود کسبوکارها شانس بیشتری برای ساخت کشش و جذب همزمان با ساخت محصول داشته باشند.
کانالهای رایج و محبوب کشش برای کسبوکارهای کوچک، تبلیغات در گوگل، تبلیغات کلیکی در سایتهای پربازدید و سئو است.
نکته: سرمایهگذارها در مراحل ابتدایی از شما میپرسند «کسبوکارتان چقدر کشش دارد؟» و این به تعداد مشتریان (درآمد) و میزان بازگشت آنها (ریتنشن) اشاره دارد.
۱۵. یونیکورن (Unicorn)
یونیکورن یعنی اسب تکشاخ! موجودی افسانهای که نماد بسیاری از چیزها به حساب میآید. در دنیای کسبوکار، یونیکورن استارتاپی است که ارزشش در بازار به یک میلیارد دلار برسد!
وقتی هکر رشد از یونیکورنها صحبت میکند، به مثالهایی اشاره دارند که به طرز حیرتانگیزی موفق بودهاند؛ ولی در اکثر مواقع، تکرار موفقیت آنها محال است! مثل دراپباکس.
نکته: طبق آخرین آمار منتشر شده، هیچکدام از کسبوکارهای ایرانی در این دسته قرار نمیگیرند. امارات، ترکیه و عربستان بهترتیب ۳، ۲ و ۲ یونیکورن دارند که احتمالاً از بین آنها، نام Trendyol را شنیدهاید.
البته شرکت اسنپ در سال ۱۳۹۷ اعلام کرد که ارزش آن ۱/۴ تا ۱/۷ میلیارد دلار است؛ ولی بهدلیل نوسانات ارز، این ادعا بهسرعت رنگ باخت.
با ایبوکهای یکتانت، از تولید محتوای حرفهای تا تبلیغات در گوگل را رایگان یاد بگیرید!
دانلود رایگان۱۶. UTM
خیلی ساده بگوییم، از UTM برای اندازهگیری اثرگذاری URLها استفاده میشود! به این ترتیب، خواهید فهمید لینکهایی که در نقاط مختلف، بهمنظور تبلیغ قرار دادهاید، هرکدام چه مقدار ترافیک برای شما به ارمغان آوردهاند.
برای مثال، پارامترهای UTM به شما کمک میکنند بفهمید هر تبلیغ و هر سایت در کمپینهای تبلیغات کلیکی یکتانت چقدر برای شما مفید بودهاند. به یک مثال ساده نگاه کنید:
اجازه دهید زیاد دقیق نشویم و برای آشنایی بیشتر با این مفهوم، شما را به خواندن مقالۀ «UTM چیست و چه کاربردی در دیجیتال مارکتینگ دارد» دعوت کنیم.
۱۷. گزاره ارزش (Value Proposition)
گزاره ارزش بهعنوان یکی از رایجترین اصطلاحات هک رشد، کامل و شفاف توضیح میدهد محصول یا خدمت شما، چه مشکلی را حل میکند و چطور مشتریان را راضی نگه میدارد.
به بیانی دیگر، Value Proposition مشخص میکند چرا مشتری باید بهجای رقبا، سراغ شما و محصولاتی که دارید، بیاید؟
گزاره ارزش واضحترین و مشخصترین مزیت و نفعی است که یک مشتری با خرید یا استفاده از محصول شما به دست میآورد.
۱۸. تفکر سیستمی (Systems thinking)
نهتنها هکرهای رشد، بلکه هرکس در هر جایگاهی، میتواند از تفکر سیستمی بهره ببرد!
اجازه دهید اول سیستم را تعریف کنیم. منظور از سیستم، اجزای متعددی هستند که به یکدیگر متصل اند و عملکرد و تغییر هرکدام، روی دیگری اثر میگذارد.
هکر رشد، از تفکر سیستمی هنگام مواجهه با موقعیتهای چالشبرانگیز استفاده میکند. میتوان اینطور گفت که در تفکر سیستمی، باید یک دید بلندمدت به کلیت موضوع داشت.
در این نوع تفکر، بهجای تمرکز روی جزئیات و تحلیل جزء به جزء، به کل نگاه میشود و رابطۀ بین اجزای مختلف، بهصورت کلی بررسی میشود.
۱۹. فعالسازی (Activation)
این مورد از اصطلاحات هک رشد، به اقدامی اشاره دارد که سعی میکند مشتری را به حرکت به سوی مرحلۀ بعدی قیف تشویق کند. وقتی از مشتری میخواهید عملی مشخص، مثل خرید یک محصول یا ثبتنام در سایت را انجام دهد، فعالسازی صورت گرفته است.
تلاش بر این است که یک بازدیدکنندۀ منفعل، به یک بازدیدکنندۀ فعال که با محتوای شما تعامل دارد تبدیل شود.
نکته: پشت فعالسازی باید یک هدف مشخص و سودآور باشد و به کلیکهای بیهدف بسنده نکنید. از مهمترین اهداف فعالسازی هم میتوان به گرفتن ایمیل بازدیدکننده، ثبتنام در سایت، پرکردن فرم، خرید محصول و… اشاره کرد.
۲۰. لید مگنت (Lead Magnet)
در بسیاری از مواقع، بازدیدکننده قصدی برای تبدیلشدن به مشتری و خرید محصول ندارد! یکی از بهترین روشها برای بردن این دسته از مشتریان بالقوه به مرحلۀ بعد، گرفتن اطلاعاتی مثل شمارۀ تماس یا آدرس ایمیل است.
با این کار، میتوانید راهی برای ارتباطات بعدی با آنها داشته باشید و کمکم آنها را بهسمت تبدیلشدن به مشتری آماده کنید.
منظور از لید مگنت، رشوهای است که برای دریافت اطلاعات تماس مخاطب به او میپردازید. لید مگنت میتواند یک ایبوک رایگان، دورۀ آموزشی رایگان، مشاورهٔ رایگان، کد تخفیف، استفاده از سرویس بهصورت رایگان برای مدت محدود و… باشد.
بهطور کلی، هرچیزی که بهازای دریافت اطلاعات تماس به مخاطب داده شود، لید مگنت است.
۲۱. بکلاگ (Backlog)
بکلاگ برای هکر رشد میتواند ۲ مفهوم داشته باشد:
۱. داکیومنتی که ایدههای محتوایی در آن بهصورت مرتب دستهبندی شدهاند؛
۲. بکلاگ برای تست A/B که در آن تستهایی که شاید در آینده انجام شوند، لیست شدهاند.
بهطور کلی، بکلاگ جایی است که ایدههای مختلف هکر رشد در آنجا نگهداری میشود.
۲۲. امتیاز ICE
در بخش قبلی گفتیم که ایدههای مختلف در بکلاگ دستهبندی شدهاند. این دستهبندی بر چه اساسی است؟ بر اساس امتیاز ICE.
- I از کلمۀ Impact بهمعنای تأثیر گرفته شده است؛ یعنی انتظار دارید ایدۀ مدنظر چه تاثیری داشته باشد؟
- C از کلمۀ Confidence بهمعنای اطمینان گرفته شده است؛ یعنی چقدر اطمینان دارید که این ایده به آن تأثیر منجر خواهد شد؟
- E از کلمۀ Easy بهمعنای آسانی گرفته شده است؛ یعنی اجرای تست چقدر آسان است و چقدر پیچیدگی دارد؟
برای هر ایده، عددی بین ۱ تا ۱۰ به هرکدام از پارامترهای بالا داده میشود. سپس اعداد جمع شده و بر ۳ تقسیم میشوند. عدد بهدستآمده، امتیاز ICE هر ایده است که شما را در اولویتبندی آنها یاری خواهد کرد.
۲۳. نگرش رشد (Growth Mindset)
تقریباً تمام هکرهای رشد روی یک موضوع اتفاق نظر دارند؛ هک رشد، بیشتر یک نگرش ذهنی است تا موقعیت شغلی! اجازه دهید بیشتر توضیح دهیم تا جا بیفتد.
نگرش رشد، یعنی باور داشته باشید میتوانید هرچیزی را یاد بگیرید، آمادۀ مواجهه با هر نوع مشکل و سختی هستید، خود را به چالش بکشید و از اشتباهات درس بگیرید و مهمتر از همه، برای دستیابی به اهداف رشدتان کاملاً متمرکز باشید.
خب به نظر کمی شبیه جلمات انگیزشی شد؛ ولی این مفهوم هم یکی از اصطلاحات هک رشد بود که لازم دانستیم راجع به آن صحبت کنیم.
در بخش بعدی، تعدادی از کارآمدترین ابزارهای بهدردبخور برای هکر رشد را بررسی خواهیم کرد.
۵ ابزار هک رشد
ابزارهای بسیاری وجود دارند که هکر رشد میتواند در زمینۀ فعالیت خود یعنی رشد سریع از آنها بهره ببرد. در ادامه، ۵ مورد از بهترینها را بررسی میکنیم.
۱. گوگل آنالیتیکس
همان طور که احتمالاً تا اینجا فهمیدید، در فرایند هک رشد، تستهای مختلفی برای ارزیابی رفتار کاربر انجام میشود تا محصول یا سرویس یک کسبوکار مطابق نیاز جامعۀ هدف بهینهسازی شود. یکی از ابزارهایی که با جمعآوری دادههای مختلف و تحلیل آنها، دید خوبی در رابطه با رفتار کاربران ارائه میکند، گوگل آنالیتیکس است.
برای آشنایی کامل با این ابزار هک رشد، میتوانید با مقالهٔ «گوگل آنالیتیکس چیست» شروع کنید.
۲. زاپیر (Zapier)
با کمک زاپیر، میتوانید سرویسهای مختلف مهم را به یکدیگر متصل کنید. زاپیر امکان اتصال بیش از ۱۵۰۰ سرویس مختلف را فراهم میکند.
برای مثال، میتوانید زمانی که قرار ملاقاتی در Google Calendar تنظیم میشود، بهصورت خودکار ایمیلی برای طرف مقابل ارسال کنید.
۳. Ahrefs
این ابزار بیشتر مخصوص کارشناسان سئو است؛ ولی هکرهای رشد هم میتوانند از قابلیتهای مختلف آن مثل پیدا کردن بکلینکهای صفحات مختلف سایت، بررسی رتبههایی که رقبا کسب کردهاند و محاسبۀ ترافیکی که به ازای هر اقدام به دست آمده، استفاده کنند.
۴. هاباسپات (HubSpot)
این مورد از ابزارهای هک رشد، امکانات متعددی را در یک پلتفرم واحد ارائه میکند. علاوه بر ارائۀ خدمات مربوط به CRM، اتوماسیون مارکتینگ، ایمیل مارکتینگ و…، میتوانید از وبلاگ غنی این مجموعه برای یادگیری بیشتر بهره ببرید.
۵. هاتجر (Hotjar)
هاتجر اطلاعات متنوعی در رابطه با چگونگی تعامل کاربر با سایت ارائه میکند؛ به همین خاطر، جزو ابزارهای ضروری هر هکر رشد به حساب میآید.
دربارهٔ هاتجر، یک مقالهٔ مفصل و کامل با نام «هاتجر چیست + آموزش تصویری استفاده از هاتجر» آماده کردهایم که پیشنهاد میکنیم حتماً آن را مطالعه کنید.
از امروز به فکر خلق رشد باشید
در این مقاله، علاوه بر معرفی ۲۳ مورد از رایجترین اصطلاحات هک رشد، ۵ ابزار هم بررسی کردیم تا برای رشد آماده شوید. اگر اصطلاح یا ابزاری را جا انداختهایم، در قسمت نظرات برای ما بنویسید.
فردا دیر است! همین حالا دست به کار شوید و با بهکارگیری تکنیکهای هک رشد، روندی صعودی به کسبوکار خود ببخشید.
برای شروع، پیشنهاد میکنیم مقالهٔ «هک رشد چیست + آموزش ۱۶ تکنیک هک رشد» را مطالعه کنید.
منابع:
DotControl | Mapplinks | Klint | UserProof
به جای هاتجر اگر کلاریتی رو عنوان می کردید خیلی بهتر بود، حتی حاضرم خودم براتون بنویسم
سلام
وقت بخیر
ممنون از اینکه به ما بازخورد دادین. ما کلریتی رو در مقالهٔ «بازاریابی هوشمند چیست + ۱۲ ابزار» بررسی کردیم. به این لیست هم اضافه میکنیم تا کامل شه.