یکی از مواردی که ممکن است به آن توجه چندانی نداشته‌اید و در مسیر شغلی و محیط کار شما مؤثر است، هوش هیجانی و تقویت آن است. در این مطلب قصد داریم که با مفهوم هوش هیجانی، اهمیت آن، عوامل موثر بر آن، نشانه‌های هوش هیجانی بالا و مباحثی دیگر که با هوش هیجانی مرتبط می‌باشد آشنا شویم.
مدت‌ها میزان توانایی و ظرفیت افراد برای موفقیت در آینده، بر اساس ضریب هوشی آن‌ها بررسی می‌شد. شما هم به احتمال زیاد تاکنون آزمونی داده‌اید که ضریب هوشی خود را بسنجید، در مدرسه یا دوران دانشجویی یا برای مصاحبه و استخدام با آزمون‌های مختلف سنجش هوش مواجه شده‌اید. اما مفهومی که به‌تازگی مورد توجه افراد و کارفرمایان قرار گرفته است، مفهوم هوش هیجانی است.
اهمیت رفتار افراد، مدیریت در شرایط مختلف، توانایی مکالمه با دیگران و درک آن‌ها و مواردی از این قبیل در طی زمان بیشتر شده است و از اصلی‌ترین مواردی است که تفاوت انسان و ربات را در حال حاضر و احتمالا در آینده نشان می‌دهد. این توانایی‌ها از هوش هیجانی افراد سرچشمه می‌گیرد، البته هوش هیجانی تنها عامل مؤثر بر این توانایی‌های رفتاری نیست. تا انتهای مطلب با ما همراه باشید تا از اهمیت هوش هیجانی و روش‌های تقویت آن مطلع شوید.
تاریخچه تعریف هوش هیجانی
شاید مفهوم هوش هیجانی به‌تازگی در کانون توجهات قرار گرفته باشد اما تحقیق و مطالعه درباره چگونگی تأثیر عواطف و احساسات بر تصمیم‌گیری افراد سال‌ها است که توسط دانشمندان و روانشناسان مختلف صورت می‌گیرد.
در این دورهٔ ۴ ساعته با کمک اساتید باتجربه یاد می‌گیرید چطور بنر، ویدیو و متن تبلیغاتی عالی و موثر را خودتان آماده کنید تا بازدهی تبلیغات را چند برابر کنید!
مشاهده دوره
نخستین تعریف رسمی از هوش هیجانی در سال 1990 توسط پیتر سالووی (Peter Salovey) و جان مایر (John Mayer) انجام شد:
توانایی نظارت و پایش احساسات خود و دیگران، تفکیک و تشخیص آن‌ها و استفاده از این اطلاعات به عنوان راهنمای تفکر و رفتار.
پنج سال پس از این تعریف روانشناس دیگری به نام دانیل گلمن هوش هیجانی را بدین شکل تعریف کرد:
هوش هیجانی شامل توانایی‌هایی مثل انگیزه دادن به خود، پشتکار در شرایط دشواری و سرخوردگی، کنترل رفتارهای تکانشی، به تأخیر انداختن خواسته‌ها، تنظیم هیجانات، جلوگیری از غلبه‌ی استرس بر قدرت فکر کردن، همدلی با دیگران و امیدواری است.
البته این نخستین تعریف او درباره هوش هیجانی است که به تدریج دستخوش اصلاحات قرار گرفت. در نهایت آخرین تعریف وی در سال 2017 بدین شکل مطرح شد:
انواع مولفه‌های هوش هیجانی (تعریف دنیل گلمن)
مولفه های هوش هیجانی شامل این پنج مهارت هستند:
- خودآگاهی یا آگاهی از خویشتن (Self-awareness): این که نقاط قوت و ضعف خود، انگیزه‌ها و ارزش‌هایمان و نیز تأثیری را که روی دیگران داریم بشناسیم.
- خود تنظیمی (Self-regulation): این که تکانه‌ها و انگیزه‌های لحظه‌ای و خُلق خود را در وضعیت مختل‌کننده و مزاحم، کنترل کرده یا جهت آن‌ها را تغییر دهیم.
- انگیزش (Motivation) و خود انگیزشی (Self-motivation): رسیدن به اهداف و موفقیت به ما انگیزه بدهد و شکست، نتواند به سادگی انگیزه‌ی ما را بگیرد.
- همدلی (Empathy): وضعیت احساسی دیگران را درک کنیم و بتوانیم از دریچه‌ی چشم آن‌ها جهان را ببینیم.
- مهارت اجتماعی (Social Skill): با دیگران، رابطه‌ی صمیمی ایجاد کنیم تا بتوانیم آن‌ها را به سمتی که میل داریم سوق دهیم.
تعاریف مختلف و مشابهی از هوش هیجانی صورت گرفته است و نمی‌توان به صورت دقیق و مشخصی آن را تعریف کرد. اما به طور کلی می‌توان تعریفی به شکل زیر از آن ارائه کرد:
توانایی افراد در شناخت احساسات خود و دیگران، تشخیص و تمییز احساسات متفاوت به صورت خاص و مشخص، استفاده از اطلاعات احساسی برای هدایت رفتار و تفکر، مدیریت عواطف برای هماهنگی با محیط یا دستیابی به هدف.
تفاوت IQ و EQ چیست؟
IQ به معنای ضریب هوشی است و میزان هوش آکادمیک و تحصیلی و محاسباتی یک فرد را نشان می‌دهد. معمولا ضریب هوشی افراد توسط آزمون‌های استاندارد مشخصی تعیین می‌شود. سوالاتی از جنس محاسبه و منطق و توالی که زمان محدودی برای پاسخگویی به آن‌ها اختصاص داده می‌شود. کسانی که به خوبی از عهده آزمون ضریب هوشی بر‌می‌آیند، اغلب در زمینه تحصیلات موفق‌تر عمل می‌کنند و تا زمانی که تحت تأثیر احساسات قرار نگیرند عملکرد بهتر و منطقی تر از افراد با IQ پایین‌تر دارند. ضریب هوشی یک مشخصه است که از زمان تولد ثابت است و اگر دچار حادثه‌ای نشود تغییر نمی‌کند.
هر هفته یک محتوای اختصاصی همراه با جدیدترین مقالات، اخبار و نکات آموزشی بازاریابی و تبلیغات را برای شما می‌فرستیم.
اما EQ به معنای هوش هیجانی است و نشان‌دهنده توانایی فردی در شناخت، کنترل، ارزیابی، کنترل احساسات و تأثیر آن بر تصمیم‌گیری‌ها است. در‌حالی که افراد با سطح EQ بالا، لزوماً دارای دانش آکادمیک بالایی نیستند، اما عملکرد بهتری در محیط‌های کاری و اجتماعی از خود نشان می‌دهند، چرا که این این افراد خودآگاهی بیشتری دارند و بهتر می‌توانند برخورد‌‌های خود را تنظیم کنند، مسئولیت کارهای خود را راحت‌تر می‌پذیرند و با دیگران همدلی می‌کنند. برخلاف IQ افراد می‌توانند EQ خود را بهبود دهند و با آموزش و تمرین بتوانند شناخت بیشتری از احساسات خود داشته باشند و بهتر تأثیرات آن بر تصمیمات خود را کنترل کنند.
نشانه‌های EQ بالا
هوش هیجانی معیار و آزمون عددی خاصی ندارد که بتوان سنجش دقیقی از میزان کمی آن در یک شخص بدست آورد، اما از آنجایی که به نوعی یک توانایی محسوب می‌شود نشانه‌هایی دارد که اگر این نشانه‌ها را در رفتار خود می‌بینید می‌توان گفت که شما از هوش هیجانی بالایی بهره می‌برد. در ادامه چند مورد از این نشانه‌ها را با شما در میان می‌گذاریم:
- پیش از واکنش به مسائل به نحوه عکس‌العمل خود می‌اندیشید
- احساسات خود را به‌درستی درک و بیان می‌کنید
- نقاط ضعف و قوت خود را می‌شناسید
- در زندگی و برنامه‌ریزی فعالیت‌های خود تعادل دارید
- تغییرات را راحت‌تر می‌پذیرید و با محیط جدید هماهنگ می‌شوید
- کنجکاوید و به‌دنبال تجربیات جدید هستید
- روابط اجتماعی قوی و موثری دارید
- شرایط و محیط اطراف خود را درک می‌کنید
- صبور هستید و در برابر مشکلات بهتر عمل می‌کنید
اهمیت هوش هیجانی در مسیر شغلی و محیط کار
هوش هیجانی یکی از ارزشمندترین و رایج‌ترین مباحث در حوزه مدیریت است. افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند توانایی بیشتری در کنترل شرایط مختلف و رهبری و هدایت درست یک گروه یا تیم را دارند. همانطور که در نشانه‌های هوش هیجانی بالا دیدید، ویژگی‌های بسیار مهم و مؤثری در بین این نشانه‌ها وجود داشت که عدم بهره‌بردن از آن‌ها نه تنها باعث چالش بیشتری در مدیریت افراد و روابط کاری شما می‌شود بلکه باعث می‌شود در خصوصیات اخلاقی نیز عملکرد ضعیف‌تری نسبت به دیگران داشته باشید.
به همان اندازه که تکامل، پذیرش فناوری‌هایی جدید و نوآوری برای یک شرکت لازم است، وجود فاکتورهای هوش هیجانی در کارمندان هم اهمیت فزاینده‌ای در دنیا پیدا کرده است. کارمندانی که EQ بالاتری دارند، در کارهای گروهی بهتر عمل می‌کنند، سریع‌تر با تغییرات سازگار می‌شوند و انعطاف‌پذیری بیشتری دارند. این مهارت‌ها ارتباط مستقیمی با مدارک تحصیلی و آکادمیکی که یک فرد گذرانده است ندارند. در واقع یک فرد سوای مدارک تحصیلی‌اش، اگر فاقد فاکتورهای اصلی هوش هیجانی باشد، احتمال اینکه در فضای کسب‌وکار و سازمانی به موفقیت برسد به مراتب کمتر است.
افرادی که دارای حس خودآگاهی قوی هستند، معمولا اعتمادبه‌نفس بالایی دارند و ارزیابی واقع‌گرایانه‌ای از خود، افکار و رفتارشان دارند. افراد با هوش هیجانی بالا برای انجام کار و به سرانجام رسیدن کار شور و اشتیاق و انرژی دارند. اهداف‌شان را جدی دنبال می‌کنند، از چالش استقبال می‌کنند و بسیار کارآمد هستند. رهبران و کارمندان با انگیزه، علاقه‌ی زیادی به دستیابی موفقیت دارند. آن‌ها خوش‌بین هستند و می‌توانند به آسانی از شکست‌ها و ناکامی‌های گذشته بگذرند.
این ویژگی‌ها نتایج تأثیرگذاری در پی دارد که برای هرکسب‌وکار می‌تواند مهم واقع شود. داشتن هوش هیجانی بالا سبب می‌شود افراد عملکرد بهتری در تصمیم‌گیری‌های خود داشته باشند، استرس و اضطراب کمتری را در محل کار متحمل شوند و بتوانند تعامل بیشتری با یکدیگر داشته باشند که این تعامل باعث ثبات کارکنان یک شرکت می‌شود. همچنین در حل مسائل و مشکلات و در مواجهه با تغییرات بهتر عمل می‌کنند.
چگونه می توانیم هوش هیجانی خود را تقویت کنیم؟
اکنون که با هوش هیجانی آشنا شده‌اید و اهمیت آن در زندگی و محیط کار را متوجه شده‌اید، می‌توانید از طریق روش‌های زیر هوش هیجانی خود را تقویت کنید.
نظر اطرافیان درباره خودتان را بپرسید
دیدگاه ما نسبت به خود با آن دیدگاهی که دیگران از ما دارند متفاوت است. از اطرافیان خود بپرسید واکنش شما زمانی که آن‌ها هیجان زده می‌شوند چگونه است؛ پاسخ‌هایی که دریافت می‌کنید به شناخت بهتر از خودتان کمک می‌کند.
سعی کنید حتی به نکات ریز هم توجه کنید
دقت کردن به نکات ریز در رفتار خود و دیگران باعث می‌شود که واکنش‌ها و عملکرد خودتان در شرایط مختلف را ببینید و مشکلات آن را بفهمید. به احساسات خود توجه داشته باشید و تلاش کنید احساسات‌تان را خوب و به‌موقع بشناسید.
صبور باشید و تأمل کنید
سعی کنید قبل از انجام کار یا صحبت کردن به اندازه چند ثانیه تأمل و تفکر کنید. این کار شاید به نظرتان ساده و آسان بیاید اما اکثر اوقات به دلیل عواملی مانند استرس و عصبانیت فراموش می‌شود. مکث کردن را با تأمل و صبر پیش از پاسخ به پیام‌ها، یا ارسال نظرات در شبکه‌های اجتماعی تمرین کنید.
با دیگران همدردی کنید
از دید دیگران به ماجرا و اتفاقات نگاه کنید، خودتان را به جای آن‌ها بگذارید و سعی کنید حس و واکنش خودتان در آن شرایط را تصور و تجسم کنید. این تمرین علاوه بر ابراز همدردی و ایجاد ارتباط قوی با فرد مقابل، باعث می‌شود تصمیم بهتری در شرایط احساسی و هیجانی بگیرید.
با ایبوک‌های یکتانت، از تولید محتوای حرفه‌ای تا تبلیغات در گوگل را رایگان یاد بگیرید!
دانلود رایگان
روابط اجتماعی خود را افزایش دهید
از هر فرصتی برای برقراری ارتباط با دیگران استفاده کنید. به گفت‌وگو با افراد بپردازید و آن‌ها را بشناسید، البته باید به نحوه مکالمه و شرایط محیط نیز توجه داشته باشید و متناسب با آن صحبت کنید. صرفا صحبت و مکالمه به هر شکلی کارآمد نیست، به نحو درست و مناسب و محترمانه گفت‌وگو کنید. افزایش و بهبود روابط اجتماعی باعث افزایش هوش هیجانی می‌شود.
بی‌صدا تماشا کنید
یکی از نشانه‌های افراد با هوش هیجانی بالا این است که می‌توانند شناخت خوبی از احساسات افراد داشته باشند و ویژگی‌های آن‌ها را حدس بزنند. اگر می‌خواهید این مهارت را در خود تقویت کنید، فیلم، ویدئو و یا برنامه‌های تلویزیونی را بی صدا تماشا کنید و سعی کنید احساسات افراد از حالت چهره و حرکات دست و بدن آن‌ها تشخیص داده و درک کنید.
به دقت به افراد گوش بدید و مشاهده کنید
هنگامی که رفتار و گفتار خودتان و دیگران را به‌دقت مشاهده کنید می‌توانید نسبت به خود و دیگران با مراعات رفتار کنید. اگر وقت کافی صرف کنید و به‌دقت همه‌ی جوانب را در نظر بگیرید، می‌توانید زاویه‌ی دید و واکنشی صحیح‌تر نسبت به خودتان و دیگران به دست بیاورید.
تمرین کنید که با فروتنی به صحبت‌های دیگران گوش دهید. فروتنی این معنی را نمی‌دهد که به خودتان اعتماد نداشته یا حرفی برای گفتن ندارید. فروتنی ویژگی فوق‌العاده‌ای محسوب می‌شود چرا که در این حالت به جای جلب توجه دیگران، روی آن‌ها تمرکز می‌کنید تا از آن‌ها بیاموزید و حتی زمانی که با احساسات‌شان موافق نیستید احساسات‌شان را درک کنید.
امیدواریم در این مطلب به شما کمک کرده باشیم تا شناخت خوبی هوش هیجانی پیدا کنید و با تقویت EQ خود بتوانید در مسیر موفقیت قدم بردارید.
با عرض سلام، خیلی برای من مطلب مفید و کاربردی بود. از این دست مطالب دوباره قرار بدید. با تشکر
ممنون از لطف شما، حتما تلاش می‌کنیم مطالب مشابه بیشتری رو براتون بنویسیم.
سلام خسته نباشید مطالب مفید و آموزنده بود .باتشکر
سلام
خوشحالیم این مقاله برای شما مفید بوده 🙂
ممنون که به ما فیدبک می‌دین.